Onlangs was ik in een bijzondere workshop met Heather Plett uit Canada.
Ze was uitgenodigd door Brenda Zwinkels (www.davotes.nl) om in Camperduijn, een prachtige plek aan het strand in Noord Holland, een driedaags seminar te geven over het thema ‘holding space for self and others’. Een beetje ambivalent ging ik er heen. Is dat niet wat we altijd doen met dialoog, de ruimte creëren voor onszelf en voor anderen? Wat zou daar nog te leren zijn voor me, vroeg ik me af, ik heb toch al aardig wat geleerd en geschreven over dialoog?
Niets was echter minder waar. Ik werd verrast door een intensief proces in een zeer diverse groep, waarin we binnen de kortste keren in een soort chaos van verschillende verwachtingen terecht kwamen. Het waren niet alleen de dingen die Heather vertelde of de oefeningen die ze deed, die me inspireerden, het was vooral de manier waarop ze met de tegenstrijdige verwachtingen in de groep omging, die een diepe indruk op me maakten.
Op de middag van de tweede dag, was de ontevredenheid en onzekerheid binnen de groep over wat we hier zouden willen en moeten doen op een hoogtepunt of liever gezegd dieptepunt geraakt. Er was een soort zoektocht ontstaan naar de reden waarvoor we met elkaar dit werk zouden doen en naarmate er meer werd gezocht naar een gezamenlijke intentie, ontstond meer en meer verwarring. De onvrede werd geadresseerd naar Heather, die daar duidelijk mee worstelde.
Na de middagpauze nam Heather het woord en vertelde openlijk geëmotioneerd, dat ze merkte dat ze op een soort voetstuk door de groep werd gezet, alsof zij de ‚queen van holding space’ zou zijn, die het antwoord op deze verwarring en onzekerheid zou kunnen geven en haar aanbod op ieders verwachtingen zou kunnen afstemmen. Ze liet weten dat ze niet alleen niet aan die verwachting kon voldoen, maar dit proces van onzekerheid ook niet op zich wilde en kon nemen, dat ze niet meer of minder kan doen dan aanwezig te zijn met wat er is en nodigde ieder van ons zelf uit om hetzelfde te doen; de ruimte in onszelf te schepen, om deze onzekerheid uit te houden en in onszelf te dragen, totdat duidelijk zou worden waar het heen leidt.
Het was een soort magisch moment, die de ommekeer in deze workshop betekende. De uitwisseling in de groep werd persoonlijker, de reflecties gingen meer over wat ieder voor zichzelf ontdekte, en niet meer over wat in deze groep zou moeten gebeuren. En juist door deze beweging naar binnen, die openlijk in de cirkel op verschillende manieren en momenten met elkaar gedeeld werd, ontstond er een bijzonder gevoel van verbinding in deze groep. Bijzonder, omdat het een verbinding was, waarin alle verschillen er helemaal konden en mochten zijn.
Ik ben dankbaar voor deze ervaring, het maakte me weer zo duidelijk, hoe belangrijk het is, om verantwoording te nemen voor ons eigen innerlijke proces, als we in dialoog zijn met elkaar. Dat wat in mij wordt aangeraakt, in de ontmoeting met de ander, is wellicht niet makkelijk, wellicht tegenstrijdig, wellicht irriterend. Maar als ik de tijd neem om deze gevoelens er te laten zijn, zonder ze direct te willen oplossen, wordt duidelijk dat ze betekenis krijgen voor mijzelf. Op een bepaalde manier heeft de ontmoeting dan iets in me aangeraakt, heeft me iets geleerd. Misschien heeft het duidelijk gemaakt wat ik nodig heb, wat mijn eigen wensen zijn, op welke ontwikkelingsweg ik me bevind en waarheen ik onderweg ben. Dat alles kan echter pas duidelijk worden, als ik de beweging naar binnen maak en mijn eigen antwoord op mijn persoonlijke ervaringen laat ontstaan.
Dit antwoord komt dan, als ik de tijd neem om onaangename gevoelens niet uit de weg te gaan, maar te wachten, stil te zijn, niet direct te reageren en in die verlangzaming waar te nemen waar het voor mij zelf werkelijk om gaat. Want het zijn deze fasen van verwarring en onzekerheid, die een soort voorbode zijn van een nieuwe mogelijkheid, een nieuwe stap. Het is belangrijk deze moeilijke momenten niet uit de weg te willen gaan, maar erbij te blijven, te wachten in deze ongemakkelijk ruimte. Daar met aandacht te verwijlen, totdat het nieuwe zich toont, meestal onverwacht en onvoorspelbaar, is een belangrijke dialogische levenskunst, die me hier weer zo duidelijk voor ogen werd gevoerd.
Eelco de Geus,
6.12.2018
Wenen
Meer informatie over het werk van Heather: https://heatherplett.com
